By Lesley Van Bik

Thantlang i a cang mi vok zawtnak he peh tlai in thawng thanhnak a dikhman mi thawngthanhtu zumhna uhsih. Tulio facebook news i l a lar ngai mi covid-20 le hmaihuh virus 2 tin minbunt mi vok zawtnak cu a hman lo in min bunt mi a si. Porcine circovirus type-2 (PCV-2) ruang a si ti mi theih ter nak. Vok le vok lawng achawnh kho. Vok in minung , minung in vok ah a chawnh kho lo.

Cu ahman lo mi thawng thanh mi thil ruang ah mipi tampi cu lau ngai tih ngai in nan um dih nak cung ah kan lung a tha lo . Sihmanhseh law kan mah pumpak chanbau nak ruang ah zok zok in zawtnak he peh tlai mi news a phak khawh lo caah kan ngai thiam hram ko uh. Thantlang i vok a rak thih nak hi March thla in khan a rak thok cang ti in kan theih . April thla zarh khat nak ah Hakha Saram lei Zung ah cu vok thih nak kong he peh tlai in dot hlat piak nak ding ca a rak phak ruang ah Thantlang khua ah kan kal i A zaw mi vok 3 sin in Blood sample( thi check) ding kan lak i Hakha in Mandalay a kal mi motor a um bak in Mandalay Lab ah kan kuat colh.

Laboratory result cu nizaan tihni ah a chuak i Porcine Circovirus type-2 (PCV-2) zawtnak a si ti in theih a si . Porcine circovirus type-2 ruang ah thantlang khua ah vok 187 a thi cg tin kan mah cozah lei kan data cu a si. Mah kan data hi zakhat ah zakhat a hman ti in cun chim khawh a si lo zei ruang dah si ti ah cun lai mi kan sining ah hin cozah ah theih ter a herh nak ah thawngpang thanh hi kan dai thlang tawn.

Cu leng ah zei ruang ah dah Thantlang khua ah vok hi an zawt bik le an thih bik ti hi kan dot hlat tik ah satil zuat nak ah thil tam pi i thlen ding ( zuat khalh nak he peh tlai in )mi thil kan hmuh len . Zawtnak cu kan mah duh ruang ah cang a si lo. Vanchiat a si ko. Kan ton mi in thil tam pi cawn awk kan i hmuh a hau. Pakhat le pakhat i mawhchiat len lo in zei dah kan tuah khawh ti mi kan tuak a hau cang. Hi kan ton mi zawtnak hin zei tin dah kan i run ven lai zei tin kan i kham lai ti cu fiang ten kan theih cio hau.
Thantlang kan phak i vok thi kan lak ding ah Sipin Upa he bia kan i ruah kho i zei in dah zawtnak hi a thok ti mi kan dot hlat.

Cu ah kan hmuh mi cu vok a rak thih hmasa nak hi lo lei ah zuat mi vok ( inn in zuat lo mi thlah in zuat mi vok) an zaw hmasa an thi hmasa tin kan theih .Cu vok ngei tu in voksa i phawt zamh nak in khuachung vok pawl zg cu chawnh an si zei ruang ti ah hi zawt nak hi satil in minung ah chawnh khawh mi zawt nak a si lo , vok le vok ah cun i chawnh khawh a si i voksa kan tawl nak ti sathing ti ban tuk khan kan vokrawl in a chawnh khawh nak kha kan hmuh.

Hi zawt nak hi vok phun a si ve mi ngal sin zong ah a um kho mi a si caah lo vok zong hi ngal sin in a chawnh mi a si kho tin kan zumh. Cu leng ah khuachung ah vok an thih tik ah phum colh lo in hmun khat in hmun khat kal pi , a sa ei , a sa zamh, a thi mi kha hlawnh ti ban tk a um nak in zawt nak hi a karh tin kan hmuh . Cu leng ah kan lai mi si nak in inn khat le inn khat i len a si i kan vok a zawt ah siaherh nak in i zoh piak a si tawn mah virus hi cil , hnap,zun le ek ti ban tuk ah a um kho i vok kawm pakhat le khat hi minung kan hman mi phanah, kan thil ri pawl zong in a chawnh kho. Cu ruang ah zei tin dah kan i run ven lai ti ah cun na satil n azuat mi kha coka chuak rawl thing na pek ah cun tlok tak tak in na chuan hnu lawng ah na pek lai.

Na vok a dam lo a si ah cun na theih ko bu in thah ding c lo , hmun khat in, hmun khat ah na thial lai lo ( a thi mi siah, a nung rih mi siah) , na vok thih ah cun vawlei thuk pin na cawh lai i na phum colh lai , na kut na ke thiang ten na tawl lai , nan thil hman mi pawl zong sapiat in thiang ten nan tawl lai , satil zoh khenh nak zung ah thawng nan va thanh hna lai i an in kah piak hna lai . Hi zawt nak hi virus ruang a cang mi zawtnak asi caah damh nak si a um rih lo , mah le mah i run ven nak in khamh a hau. cu a um ko nan zakhat ah zakhat a khamh lo.

Mah le mah i run ven nak nih a khamh khawh deuh. Zei vok hi dah a zaw , a zaw lo ti hi kan mit hmuh in kan thlei dan khawh lo caah kan i run ven hau. Minung bal ah a chawnh hrim hrim lo vok le vok lawng an i chawnh . Cu caah vok zua poh poh nih i run ven ning cang kan theih hngalh chin chin a hau. Kan ca fianh nak a sau caah i runven ning cang cu a fian nak le a tawi nak in ca kan rak thlah than te lai.