1999 ah khontong Ralbawi Khin Maung Yi nih sualnak ngei lo Pu Lawm Ceu a rak thah. Mihrin lo fa bang, satil rem in a hrem i chaak a barh, a ngalpacar ah thir lin in a hnur pin ah, a taksa dang vialte le a chungril man viar in a tuk-hrem caah, amah khua le ram hmanh a si lomi Bualpi, Mizoram, India ah a lu phum a si.

Cu lawng hmanh si loin, Khuabawi kip fak taktak in a rak hrem hna i a cunglei kan langhter bantukin a hremnak hna hma tuar kho loin a nunnak a liammi tiang zong an um. Hi kongah mipi nih zeiruangah dah CNA/F nih an zoh sawhsawh ko hna timi Col. Solomon Thang Ding cu biahalnak an tuah.

Hi kong he pehtlai in Ralbawi Col. Solomon Thang Ding nih hitihin lehnak a tuah,“Khin Maung Yi nih kah/thah dingin kan naule kan thlah ko hna. Ka naule kan thlah hna tikah a cheu cu kan khua ah kap hlah a kan ti. Cun, kan khua pawngah kap hlah uh a kan ti.

“Cun,voikhat lam in an bawmh i (a nau le an thlahmi hna nih) zeitindah ai tuah (a um) ti a si ah cun, Pastor le Khuabawi pawl cu keh le orh in ai chiah dih hna i cuticun a kal tikah, mah i kan nu le kan pa pawl thih ding kha kan duh hoi loh. Mah ruangah kha ti khan tlorh thaimi (a luat thaimi) kha si. Atimh lamh cu kan timh tuk ko,”tiah Ralbawi Col. Solomon Thang Ding nih cun a chim.

“Ralbawi Khin Maung Yi hremnak fah tuk ruang ah a nunnak a liam mi ka pa, Pu Lawm Ceu philhlonak”

By: Lily Hniang Chin Par

(Biakilh: Hi cabia tawi hi a fanu nih 1999 November 27 ah a thi mi a pa philhlonak le a pa thih kum 21 tlin philhlonak ah a tial mi a si ca ah catialtu nih a dirhmun a tial mi a si.

Sualnak ngeilo ka pa, uknak chiat tuk ruang ah maw…Lungler khua ah a thlathla in hreng hna. Thah lai Siakawngno bang, Khin Maung Yi nih duh in cil len, Khuabawi riantuan ruang ko ah maw, ka thin Ka pa kha Khin Maung Yi nih thah lai Sia bang, khua zakip cuul in hruai len hna. Maw ka pa, khua le ram zawn na rak ruah ruang ah maw kha tluk khan na rak tuar?

Kha lio ah khan kei le ka nau cu ka pa nih zei a ton ti kan rak thei ve lo. Kan rak ngakchia tuk rih. Kha lio, ka nu le ka tale hna mitthli le hnapduk he thir le phang in an rak um kha, kei le ka nau nih zei kan rak hngal thiam ve lo. Ralbawi Khin Maung Yi kuttang pa nih, a nupi le a fale hi a thah ve sual hna lai ti a rak kan phang. Zaantim le khuamang ah khuami hna nih kei le ka nau cu mi puak buin zaantim ahcun ka pa nih a nunnak pek in a tuan hnawh mi kan khua cu lungsiaherh in mithli he (ka nu le ka tale rual cu an tah thawng hmanh thang sual lai phang in ik thliahmah in) kan chungkhar in kan zaamtak ruangmang.

Mah lio ahcun ka pa cu, Khin Maung Yi nih thah lai Sia bang khuazei a hren hmanh thei loin kan tah bu cun ka pa cu kan rak zaamtak. Kha lio, ka nu lungfah le ngaihchiat, ka ule rual ngaihchiat le lungfah, haacangrial kha dah ngai! Ka chan chung ah ka hmuh bal lo. Zei hngal loin ka nu le ka tale khuami mit-auphin le umtu nih tih mi ngei ve bang in an rak kan tuah. Mizoram ramri tiang ka pule nih an rak thlah i, Mizoram lei in kan chungle nih an rak kan don. Kha lio ah ka nu nih mitthli he hitin Pathian sin ah a rak hal.

“Kan chuahsemnak khua le ramte ah hin ni nikhat ahcun kan kirpi than mu,” tiah Pathian sin ah thla a rak cam mi kha zei ruah awk hngal loin ka rak i cinken peng. Ka pa, thih hnu ah kan zaamtaak mi kan khua (Saikah, Thantlang Peng) ahcun kan nufarual lawng in Christmas kan hmang than. Kan khua le ram ruang ah nunnak a pe mi ka pa cu Mizoram ah kan sian lo bute in kan kaltak thai.

Chungkhar hna nih khua kan zaamtaak hnu ah Ralbawi Khin Maung Yi kut in ka pa cu a rak zaam kho i, inn le lo ngei ve lo bang kan innte hmanh ah um ngam loin na biak Pathian ruun-inn ah him deuh lai ti ruat in tirawl rak pe in rak thlopbul hna. A hnu ahcun na biak Pathian ruun-inn hmanh ah hnangam kho loin Rualvung tiva kuanghrawn ah rak zaampi hna. Thinghmui zawtnak ngei bang, na hliamhma hmanh duh in thlop ngam loin khualeng ah thlop hna maw ka thin! Ka pa, titi phangphang in khuami hna nih an rak in thlopbul mi nih khan na taksa fah tah a rak in chawng deuh maw? Na nunnak pek hnawh mi, na khuami na rak hmuh hna ah khan na hna a rak ngam deuh maw? Tirawl an rak in chanh mi na ei ah khan teh, na kaa hna a rak thaw maw? Ka pa, kha lio na rak intuarnak kha kei nihcun a ruahpiak awk ka rak hngal lo. Nihin ka ruah ah hin na kaa zong a rak thaw bal lai lo dah, ka ti. Ka pa.

Ka pa, Facangcil in Khin Maung Yi nih an cilnak, fung le thing in an tuk an dennak, thirhling lak ah an kaiter i an kalternak, thir cincik in an temnak le an hruainak ruang ah na taksa cu an rak pem dih cikcek. Kha tluk hma le rung kha Zeitinhme na rak intuar khawh ka pa, Na thaisung le na fale mithmai hmuhta lo na sia a rak herh tuk ca ah maw na rak intuar peng? Ziah hme na kaltak ding thiam ko ahcun kha tluk hma fak kha, kha can remruam na rak tuar? Rak kal tuan law, na intuar caan a tawi deuh lai si. Zeitinhme na rak intuar khawh? Ka theih mi pa ah a pasal bik na si.

Nangmah nakin a ingtuar kho mi ka hmu/thei rih hna lo. Kan chawr bak! Na hma le rung kha, misual hna kan ca ah Calvary tlang i a kan tlanhtu kan Bawipa Jesuh Khrih temtuarnak a hluan. Kha temtuarnak he khan zeidah na temtuarnak hi aa dan hlei hnga ka ti. Na taksa cu hma le rung nih pei a tuam dih ko kha ahodah vawlei ah hin kha nak fak in hremnak a tuar hlei hnga? Minung fa nih zeitinhme na intuar khawh? Ka pa, na pasal bak! Kha vialte hma le rung he, a zeizawn a fak ti hngal loin na thaisung le fale hmuh ta duh ah Mizoram Bualpi khua na rak phan. Na celh cawk ve ti lo le mu na rak kan kaltak.

Nunnak pek in na rak dirkamh ve mi kan khua le ramte ah luphum lai lo na rak tih tuk i na rak duh lo kha, na thaisung ka nu le ka tale rual nih an sia a herh tuk ve. Nain ka pa, kha lio ahcun kan khuami nih nangmah cu chim lo, na thaisung le fale rual hmanh an rak kan tih tuk. Nang cu chim hau loin an rak in tih tuk. Nunnak pek in na tuanhnawh mi kan khua ah cun kirpi ti loin Mizoram ah kan rak in thlawp. Na thaisung le falerual cu na kan theih bang in hawi bang in kan rak in thlopbul kho lo. Nain, ka pa, Khin Maung Yi nih an cilnak le an tuk, an dennak kha na chungril tiang in an rak i rawk dih i na rak pasal remruam, minung fa nih nunpi khawh ding phun a rak si lo. Kha can na nun hmanh kha na pasal tuk ka ti. Ka pa, na kan kaltaknak kum 21 a tling cang e… Kha lio, puak cung in a kal mi na fanu zong ka nungak ve cang! Ka pa Van khin na rak ka hmu dek maw? Kei nih cun kan philh kho lo, kan in hlam zungzal. Kan in ngaituk rih.

Ka pa, na rak zaam lio ah khan nangmah na si lo a thei tuk ko mi Sopum pa pakhat zong Khin Maung Yi nih ka pa na zaam kar ah meithal in a rak kah. Ka pa, na tuanbia cu li bang in ai hnin i vawleipi a cuul dih. Maw Pathian…Na fale kan tuarnak le tah-aihramnak vialte hi lunglawmhnak ah kan thlenpiak ve cang mu…Ka pa philhlonak ah ka rak thai mi a si. Ka pa, kan in ngai tuk! Zaanmang tal ah rak kan leng ve law.

Note: True History a si. Tuanbia hman taktak mi a si. Atak in a cang mi thil a si. Catialtu hi a ngakchiat deuh ca ah thil sining fiang in a tial dih kho lo. A tial mi nak let in a temtuarnak hi a fak rih.

Hi capar hi Lungler sakhaan ah a rak um mi Ralbawi Khin Maung Yi hremnak in a nunnak a rak liam mi Pu Lawm Ceu philhlonak le a ngaihnak a fanu Chin Chin nih a tial mi capar a si. Pu Lawm Ceu cu sualnak zeihmanh a ngei lo, lunghrinhnak le midang Lai ralkap pawl khawh nakding ah tiin a hrem i a hrocer i a theih mi le a hngalh mi um sual ti in a rak hrem mi a si. A hrem ning hi a fah in a fak kho taktak. A taksa hi a pemlonak a um lo ti tluk a si. Cu pin ah thlopbul lonak a sau tuk i a phing dih cikcek i angki le bawngbi hruk awk hmanh a tha lo. A ke zong a phin tuk ca ah kedan danh awk hmanh a tha lo. Thlopbul lo mi a hma cu an thumam dih.

Cu tluk hma fak bu cun a saimahrang in a zaam i khua zong ah a lut ngam ti lo, khuami pakhat nih lam thlang ah a aihram thawng a theih in a va fuh i a hmuh. Biakinn ah an umter chel, ramdang horkuang kip ah an thuhnawh chel, hmarung thlop thiam siibawi an um lo. Sii-ai tha zong a um lo ca ah a celh ti lo a nunnak a liam hi a si. A tuarning hi a rak fak taktak. Minung fa nih celh ding phun a si lo. (The Hakha Times)