ZEICADAH MIFIM RAM AH FA TAM NGEIH HI AN DUH TI LO?

Pathian nih minung a rak ser hna ah khan fa tampi in ngei ulaw, vawlei cung pumpi ah khat dih uh tiah a rak ti hna. Asinain vawlei cung minung an fim deuhdeuh an fa ngeihmi an tlawn deuhdeuh ve. Tuchan vawlei ah fa tampi a ngeimi ram pohpoh cu fimthiamnak lei ah hawihnu a denmi ram a si i, fa tampi a ngeimi cu a tthangcholomi, mihrut, chungkhar ah chiah an si cang. Vawlei cung ran tthangcho (first world) ahcun fa pahnih hi zapi nih an ngeihmi an si ngawt cang? Zei ruang ahdah asi hnga? Zeicaahdah fa tam ngeih an duh ti hnga lo? Zeicadah ram sifaak le mihrut poh nih fa tampi an ngeih rih hna hnga? Atanglei ah aruang ka van ttial!

1. FA TAM NGEIH NIH INCHUNGKHAR I ZAA LO IN A SER

Fa pakhat a puitlin tiang cawmken le zokhenh hi thil fawi a si lo. A eidinmi, a fen-eih, a cacawnnak, a ngandamnak vialte mawhphurh dih hi nu le pa caah thil fawi a si lo. A chuah ka in kutke a ngeih tiang i fa pakhat ca i a dihmi hi aman i tuak ahcun a dihmi hi tamtuk hringhran khi a si. Atlawm bik ah kum kul chung i fa pakhat nih a hmanmi le a eidinmi hi phaisa in tuak khawk ding hmanh khi a si lo. Cutluk cun fa pakhat ca i a dihheumi hi a tam i fa tampi ngeih chinchap ahcun a dihheumi hi a let in a karh chin lengmang caah mifim ram ahcun fa tam ngeih cu mah le mah harnak i peek, mah le mah i hrem ah an chiah.

2. FA TAM NGEIHNAK NIH LUNGRETHEIHNAK A CHUAH TER

Fa le hi nu le pa lunglomh tertu an si. Nu le pa caah cun fale sin um hi zeihmanh nih a tluk lomi a si. Asinain fale nih nu le pa lung a nuam ter bantukin fale nih nu le pa caah lungrethiehnak an chuahpi ve. Cucaah fa tam deuh a ngeimi nu le pa pohpoh cu an lungrethiehnak a tam ve. Fale nih nu le pa caah a chuahpi mi lunglomnak nakin fale nih nu le pa an peekmi hna lungrethiehnak hi a tam deuh i a ngan deuh fawn. Cucaah lungretheihnak le fa tampi ngeih cu tthen khawh a si lomi sining bantuk ah ai cang. Cucaah fa tampi a ngeimi nu le pa cu an i chir.

3. FA TAMPI NGEIH CU NU LE PA CHAN TAWINAK A SI

Nu le pa nihcun fale cu dawt tuk a si caah, nu le pa nih an hmuhmi chawva le athawmi eidin vialte cu fale cu peek dih a si i nu le pa nihcun a thaw lomi, fale nih an duh lomi vialte cu eidin a si. Fale ngandamnak ca le hawi an lawh khawh nak caah cun nu le pa nihcun an thazaang umek in ttuan a si tikah nu le pa ngandamnak caah cun attha lo taktakmi chantawinak bak a si. Cucaah fa tampi kan ngeih sual ahcun nu le pa nih kan chan a tawi lai ti an phan caah mifimmi hna nihcun fa tam ngeih lai hi an ttih bikmi a si.

4. FA TAMPI NGEIH CU VOKRAWL A UM LO NAK I VOK ZUAT BANTUK A SI

Vok rawl a har nak khua i vok zuat cu a miak lo taktak. A vok an zuarmi man nakin vok rawl man ah phaisa a kal deuh caah an vok zuat an miak lo. An sung. Phaisa in an sung. Phaisa in an sungh pinah an thabat man a um ti lo. Cucaah vok rawl a har nak khua ahcun vok an zua hna lo. A zua mi cu mihrut an si. Nu le pa nih fa tampi an kan ngeih nain nu le pa nih kan caah an peekmi a man le fale nih kutke kan ngeih hnu i nu le pa caah kan peek ve mi hna hi nu le pa caah asung ve.

Nu le pa an sung ve. Nu le pa nih kan caah a peekmi chawva hi cheuli cheukhat hmanh nu le pa kan pe tthan ti hna lo. Nu le pa nih an kan peekmi dawtnak hi zatceu hmnan nu le pa sinah kan langhter tthan ti hna lo. Cucaah fa tampi ngeih cu nu le pa caah cun asung taktakmi, amiak a tlawm taktakmi thil khi a si. Cucaah fa tampi ngeih cu hruh ah chiah a si.

5. FA TAMPI NGEIH CU HELL TLA DINGMI TAMPI HRIN A SI

Fa tampi ngeih hi thil fawi a si lo. Fa tampi cacawn ter hi thil fawi a si lo. Fa tampi cawmken hi thil fawi a si lo. Nu le pa nih hrinmi fale vialte khamhnak hmuh ter dih hi afawi lo chinchinmi thil a si. Atuah fa zeizah dah na ngeih? Pazeizat dah khamh ai fiang bakmi, hrintthanmi an si? pazeizatdah hell ah an kal lai? Cucaah fa tampi na ngeih ahcun hell ah a tla te dingmi tampi na hrin hna kha a si ko caah fa tampi ngeih cu nan duh ding hrimhrim a si lo.

6. NU LE PA DAWTNAK A THEIMI FALE AN HAR

Fale tampi cu nu le pa dawtnak a tuakmi le atheimi an um lo. Anmah dawt lawnglawng a duh pengmi an si. An tar tiang bakin nu le pa dawt a bawh pengmi an si. Anmah nih nu le pa dawt ve ai timmi an tlawmte. Nu le pa ca i thil ttha voi khat te an tuahmi khi thil lianngantuk tuah ah a ruatmi an tam. Anmah an rum ngai ko zongah an nu le an pa cu an si an faak tthiamtthiam. Cucaah mifim nihcun fa tam ngeih cu zeizong vialte ah a poi bikmi ah an chiah.

7. FA TLAWM NGEIH A MIAK NAK

Zeipoh i zaat a si. An cawnpiak a fawi. An cawmken a fawi. Nu le pa an tha a dam, a ngan a dam. Fa tampi an ngeih ko zongah nu le pa zohkhentu taktak cu pakhat peng an si ko caah nu le pa caah an tar tik i zohkhentu kan ngeih ahcun a zaa ko timi ruahnak a um. Cucaah kan Laimi bantukin nu le pa lungretheihnak a petu, fale an rum ko zong i nu le pa a bawm lem lomi, fa tampi ngeih a herhnak hi mifim ram nihcun a hmuh in an hmu kho lo.

Credit: Dr. Aung Myint Thang