Minung Nih Saram Sinin Kan I Lakmi Zawtnak Tihnung Pawl

Theihtlei

SARAM SININ KAN I LAAKMI ZAWTNAK TTIHNUNG CHEUKHAT. Ebola Virus: Kum 2013 December thla ahkhan Guinea ram i a ummi kum 18 pa cu papalak sin in Ebola virus cu ai laak sual i hawi a chawnh hna i 2016 tiang ahcun nitlak le Africa ram thum ah biatak tein thihnak tlunpitu rai ah ai cang. Ebola Virus ninung 11,325 a rak thah manh hna.

Image result for monkey

MERS: Middle East Respiratory Syndrom tiah an auhmi zawtnak ttihnung cu Arab ram ah 2015 ah kalauk nih minung a rak chawnhmi zawtnak a rak si. Cu zawtnak cu Kuwait a va tlawngmi Korea kum 61 pa nih a vai char sual i Korea mi kha minung 186 a chawnh manh hna i 38 nih thihnak an ton. Korea ram cu siai lei ah a tthawngcho tukmi ram asi caah an MERS cu an hloh zau.

Image result for monkey

Zika Virus: Zika virus hi fikfa phunkhat nih minung a chawnhmi asi. 1947 ahkhan hi Zika virus nih a chuahpimi zawtnak in zawng (monkey) an rak zaw hmasa bik. Minung sin a phanh hi cu 1952 ah khan asi i Uganda le Tanzania ram ah asi. October 2015 ahkhan vawlei cungah a thar in a karh tthan ciammaam (outbreak) i ram 86 tiang a karh. Hi zawtnak in mipi an zawtnak bik cu Brasil ram ah a si. Zika virus nih hincun minung hi a that tuk hna lo. Fapawi liomi nu hna caah ttih a nungmi asi. Fapawi liomi kha Zika virus a ngeimi fikfa nih a seh hna ahcun an hrinmi fa kha thluaklei dam lo nak a ngei ti asi.

H1N1: H1N1 hi zawtnak rungrul virus min asi i vok in a rami zawtnak asi. 2009 ahkhan a biapi in vawlei pumpi kha thinphang in a rak tuah tu asi. 2009 kum lawng ahkhan minung 203,000 vawlei cung ah H1N1 in an thi tiah hngalh asi. H5N1: H5N1 hi minung a chawnh khomi ar zawtnak phun khat a si. 1997 ahkhan hmuh hmasa bikmi a rak si. Hi zawtnak a ngeimi cu 100 ah 60 cu an thi bak. 2003 in 2009 kar ah minung 282, cun 2010 in 2014 kar ah minung 125 vawlei cungah an rak thi.

HIV: HIV cu AIDS chuahtertu rungrul asi. HIV hi phun hnih a um. Hiv-1 le HIV-2 tiah auh an si. HIV-1 hi chimpanzee zawng nih zawng fami a seh nakah zawng fami nih chimpanzee cu a chawnh i cu sin cun minung nih kan i laakmi asi tiah theih asi. HIV-2 tucu pangau phun dengmangasimi mangabey monkey timi in minung nih an i chawnhmi asi. HIV-2 zongnih AIDS cu a chuah ter khawh ve nain hi HIV-2 hi HIV-1 bantukin i chawnh a fawimi asi lo caah Africa ram lawng ah a ummi asi tiah theih asi. Vawlei cungah 37 million hrawng nih AIDS hi an ngei ti asi.

SARS: Severe Acute Respiratory Syndrom tinak asi i 2003 ah hmuh hmasa bikmi a rak si tiah theih asi. 2003 ahkhan China lawngah minung 300 an rak thi i vawlei cung pumpi ah 800 an rak thi. Hi zawtnak zong hi saram in a rami zawtnak asi nain zei saram in dah a rat ngaingai tihi an chiom thlu kho lo, Acheu nih papalaak in a si an ti acheu nih chizawh in an ti. Corona Virus (Wuhan Virus) Atu a chuak tharmi corona hin 400 deng an thi cang. 24000 reng lo nih hi zawtnak an ngeih cang. Ram 24 a cul cang. Hmailei ah zeidah a lawh rih lai tihi lungrethie in kan cuan cio ko. Credit: Dr. Aung Myint Thang

Leave a Reply