Hmawngtlang (Ht) Vs Modern Leitak (Lt) buainak kong ah aa tongphum thiam ngaimi

Ht le Lt hi khuaching aa hua thai kho lo ding kan si hna. Ht khua hi tlak ding ah Lt ramuk bawi Pu Mang Hnin sin in 1940 ah ram an rak hal i a rak pekmi hna a si. Lt nih an tialmi lei tuahnak nawl le umnak nawl lawng a pek hna ti mi hi hlan kan pupa hna nih cahren an rak tuahmi theih lo ruang deuh ah a si. Ht nih an rak halmi hi ram a si, lei tuahnak nawl le umnak nawl men a si lo. An cahren (sachok) original tein zohawk a um rih..(A tang lei Hmanthlak)..

Pu Mang Hnin nih ram a rak pek mi hna cu Hakha Vunthawk nih a cohlannak thong in Falam mangki zung in Pengkomh Bawi J Ning Ling nih cozah phung ning tein ramri a cheuh hna ti mi kha 1965 October 28 ah Mangki Bawi Pu Thawng Cin Thang Order chungah fiangte in hmuh khoh a si. Mangki Bawi Pu Thawng Cin Thang a Order chungin a bia chahnak cu (1) a hramthawk nan rak um ning te khan um ding ti a si i cucu Pu Mang Hnin nih a rak pek ning hna te kha a si.

(2) Ht khuami caah lei hmun harnak a um ah cun Lei Committee sin chimh in tawlrel ding. The Chinland Post nih 1965 December (6) Mangki Bawi Pu Thawng Cin Thang biachim tiah a tialmi kha palhmi a si. 1959 December (6) tu ah a si i caan karlak (Temporary Order) lawng asi, 1961 Pengkomh Bawi J Ning Ling nih Order a chuah hlan caan karlak tiang ca lawng a si. A hnubik Thawng Cin Thang order chuahmi cu 1965 October (28) ah a si i a biachahnak cu a cung i kan rak tial cangmi a hramthawk nan rak um ning te khan um ding ti a si. Kan Lairam khua a tla ciomi kip nih nan theih ko lai. Ram hi an i hal cio i an i pe cio ton ko, sinain pek ciami a chut thanmi bel cu an um rih lo, Lt dah ti lo cun. Mipem hna tiin namneh le thlanglamh lengmang zong hi a ingtu caah thil nuam lo ngai a si.

​Thil a cangmi poah hi a hram hi a rak um theu. Ht vs Lt buainak zong a hram hlai ahcun Lt nih 2010 lio in Modern project an ngeih hnu ah a si. 2015 kum tiang hi Pu Mang Hnin nih a rak kan cheuh ning ri, kan karlak Lungdia va a si ti hi kan khua hnih in kum 75 chung kan cohlan zungzalmi a si. 2000 March ah anmah Leitak khuami ti in cauk pakhat an chuahmi le Lt bawi chung Saya Hre Mang nih 2007 ah a chuahmi cauk chung zong ah Lt le Ht kan ramri cu Pu Mang Hnin pek ningte simi Lungdia va a si tiin an tial. 2015 kum ah Lt cu atu an umnak khuathar ah an rak i thial hna.

Hi khuathar lei an vun i thial hlan 26. 11. 2011 kum ahhin Ht sinah vok sumh 5 an thah i nanmah lei ahhin khua kan kauhter hram ko uh tiah an khuabawi le khua nupa hna nih an rak kan nawl. Ht nih kan ram hi a bit lawng si lo in nan kan halnak hmun hi Ht khuami lei kaupi an umnak, kan satil arva zuatkhalhnak le meithing kan laknak a si caah a si thiam lai lo tiin an al hna. Sinain 2012 April ah khua nupa 10 tluk cu an va kal than i an van nawl than hna.

Ht nih hmasa ning cun an al than hna. Ht ram hi a tung 3 miles a vang 1.5 miles te lawng a si i cu ah cun Lt nih hnarcheu tluk an hal thanmi an alnak hna nak cu a si. Cuah cun Mipem hna, kan khuate a simi nih maw kan bia nan kan al tiin kan lei tilam hna cu hrawh in kan leikuang tlang hna ah cun 2016 kum in inn an kan sakhnawh cu a si. Ht nih cun kan ti ngam hna lo i cunguk bawi sin tu ah report cu kan pek.

​Leitak Modern project tuahtu hna hi kan Zophei zong nih kan i zohthla ngaimi hna Pu Thla Peng (Hakha), Pu Khua Kam (Yangon) le Pu Ceu Mang ( Norway) hna hi a lubik ah an si hna i, tlamtlin ternak ca i a cawlcangtu cu Pu Khua Kam a si. Aa tongphum thiam ngaimi cu Pu Thla Peng le Pu Khua Kam khua an tlun tik poah ah Ht le Lt i el-angnak tete hi a chuak lengmang.

Tutan zong ah anmah 2 khua an tlun a thaizing kiptuh ah tubantuk in thisen chuah tiang i velhnak hi a chuak than hoi. July 30 ni ah Pa Hre Uk, amah te in a lei a thuang komi cu Lt nih an khuapi te in an va tlak hnawh i a lei cia chungah minung 20 tluk nih a hnar thi potdih lak in an velh lengah a nau pa le a nupi zong an leikuang cia chung ah an velh hna lio zong ahhin Pu Thla Peng le Pu Khua Kam nih cun an zoh ve ko hna. A thaizing July 31 ni ah Ht nih Hre uk lei hi a dih tiang i thuanpi lawlaw seh an ti i kan khuapi te cun kan va bomh. Lei kan thuan lio ahcun lei tilam cu a cah caah kan va zoh cu Lt nih an rak hrawh dih cang. Cu tilam a va zohtu hna cu Lt nih tilam cun an rak bawh hna i chai in an rak cheih hna, lung in an rak cheh hna cah an rak zam i leithuangmi an rak auh hna.

Cuticun mino 30 tluk nih an kut ro cun an va kalhnawh hna. Lt nih an rak kan rat hnawh te lai ti kha an i ruah cia cang i tilam cun an rak bawh ko hna. Ht pawl an va phak cun chai in an rak cheih hna, lung in an rak cheh hna caah i velh hram cu an thok i an thisen tiang an i luanhnak hi a si. Lt nih tilam kan hrawh piak hna lai i tilam tuah an rat ahhin kan thuat te hna lai ti hi timh ciammam te in an rak i tim ciami a si kha fiangte in a lang ko. Cu an i velhnak ah cun Lt mino hruaitu pa Za Ceu lian cu Ht nih kan tlaih i ziah cu tin nan tuah tiah kan hal. A chimmi cu khua nu pa nih va tuah uh an kan ti tiin anmah Lt pastor pa Rev. Za Hre Lian hmai ah a chim. Cu tin buainak a chuah cangka cun Pu Thla Peng le Pu Khua Kam cu a rannak in Thantlang le Hakha lei ah an kal cawlh.

Pu Thla Peng le Pu Khua Kam cu mifim ah kan chiahmi hna an si i 2020 ahcun MP hmanh aa cuh kho ding kan ruahmi hna an si. Pu Khua Kam hi Yangon LBC ah church chairman tiang a tuanmi a si i Pu Thla Peng zong cu Dagon LBC ah krihfa upa caan sau nawnte a tuanbalmi a si ve. Tubantk in anmah an tlun caan poah i Ht le Lt buainak a um lengmang hi an lung cu a tha ve lai lo dah. Tutan zong anmah tlun lio thengmang i Ht vs Lt buainak he aa tonphum thiam zong cu ngaihchia ngai cu a si ko. Catialtu Hmawngtlang mino

Credit: Hmawngtlang mino- GRCM