
Hakha Innthar Hrawh: Dingte In An Tuahto Hna Maw?
Hakha Innthar Hrawh: Dingte In An Tuahto Hna Maw?
Innhmun zuartu palhnak kha a cawtu nih an in. A zuartu pawl luatter khi a ding lomi biakhiah, asiloah, a ding lomi mitchinhkanh a si. A cawtu nih cawk hlan ah a zuartu palhnak a hmuh cia lo ahcun, a dingmi phung tang ah cun, a cawtu a palh kho lo.
A ding lomi phung remh cu, Chin ramkulh parliament rian le Parliamentary speaker rian a si, innthar hrawhnak ah i sawhkalh len kha an rian a si bal lo. Annih cu, phungser (legislative) an si i, an phung sermi ning in ttuanchuah kha cozah (executive) rian a si.
Phung ning lo in, innhmun zuar le a cawtu nih innthar an sakmi harsatnak daihter awk lam hi, parliament nih an sermi phung, asiloah, a um cia phung ah fiangfai in a um lo sual zong ah hiti bantuk hin kalpi ttha a si.
1. Phung kalh in innhmun na cawk i, inn na sak tiah theihternak puitling kuat ding-
2. No. 1 ah khin fiangte in harsatnak daihter awk lam tial i, a puitlingmi lam in, Dispute Resolution (i ceihhmainak) felte in kalpi ding. 3. No. 2nak nih rian a tuan lo ahcun, biaceih bawi hmai ah chuahpi ding a si.
4. Felte in biaceih bawi hmai ah case by case in kalpi hnu ah, No. 2nak ah kir an duh ahcun kirpi nolh ding-5. No. 2 ah kirpi khawh a si lo ahcun, biaceih bawi nih phungbia a khiah ning in, inn hrawh tehna cu, kalpi ah a thianghlim hnga.
No. 2 le No. 3 tuah ruangah a ding lomi innhmun zuartu kong le palh phawt awk rumro a ttha lomi innhmun cawtu karlak a ummi biatak le biahmaan a lang dih lai.
Ka hngalhning a hmaan ahcun, No. 1, 2 le 5 (inn hrawh) khi Chin cozah executive nih a tuah ko. No. 3 le 4 tu cu, an tuah ka hngal lo. Tuah hau lo in, hman liomi phung nih nawl a pek sual hna zong ah cu phung cu, parliament nih an remh a hau ding a si. Innhmun samhnak le inn saknak kong buaibainak hi hmailei ah a um kho ngai ding a si caah, Chin Parliament nih phung ser, phung remhnak in tampi khamnak hma an lak, a hau. Dingte in rian a tuan lomi phung cu, remh, asiloah, hlawt ko.
A zuartu khi, executive cozah tang minung an si an ti bang, innthar hrawh an lim cang ko le cu hna pawl cu, phung ding tang ah chuahpi i, sual biakhiahnak lim awk kha executive cozah le palik rian a si.
Cu lo ahcun, hngalhnak tam a ngei lem lomi zapi cung ah dingte in tuahtonak a si lai lo. Innhmun a cawtu zong, an kong aa dang cio kho ko le palh phawt dih, asiloah, thiancheh dih dingah aho ngai nih biatlang kawm ngam a si lo.
Credit: Salai B Chan Khar