By Salai Cung Dawt
Chin refugee chungkhar (2) inn man pek khawh lo ruang ah Inn ngeitu nih an velh hna. Zaan 10pm ah an ka call i kan umnak in a hlat ngai nak, Hastal sang ah buaipi hna ding in ka va kal i 12am bak te ah inn kan rak phan tthan. An sining lung a nuamh lo caah zapi nih kan thei ve ko uh tiah a tang lei te hi a tawinak in ka rak tial.

10 June 2020, zaan ah Chin refugee chungkhar (2) hna cu inn man thla(3) ca an pek khawh lo ruang ah inn ngeitu nih an velh hna. Hi chungkhar hna hi Nuhmei, fale ngakchia te he khuasa an si leng ah pakhat deuh nu hi cu lungthin lei dam lonak a ngei mi (psychiatric patient) a si tikah a lau tuk i namchan in Sizung ah an kal pi, a tu ka lawi tiang ah Sizung in an rak lawipi rih lo.
Hi chungkhar pahnih hna hi inn khat ah an um, rawlchuan nak Coka an i hrawm i room pakhat veve in khua an sa hna. Room pakhat ah hin Nutung pakhat (kum 27) le a fanu (kum 10) an um i room pakhat deuh ah hin Nu tung pakhat (kum 34) le a fale rual, (kum 7), (kum 4), (kum 2) an um ve.

Inn ngeitu nih an velh hna ruang ah Nutung pakhat deuh cu a lau tuknak ah a tlu i Namchan in Sizung ah an kal pi (An inn ka va phah ah hin cu nutung nu cu Sizung ah an kal pi cang caah bia ka ruah kho lo, A tu hi Mata Sizung ah a um rih ko). Sizung ah an kal pi mi nu hi lungthin lei dam lonak a ngei peng mi a si i UNHCR Partner a simi Don Bosco thit hruai nak in Cozah Sizung (DDU Hospital) ah a kal peng mi a si i Sii zong a ei peng mi a si. Tuzaan inn ngei tu nih an buai hnawh tik hna ah a lau tuk nak ah a tlu i namchan in Sizung ah an tlik pi hi asi.

Hi kong he pethlai in velh a tong mi nutung pakhat nih a chim ning ahcun “March thla in khan inn man kan pe kho ti lo. Kan inn man hi thlakhat ah Rs. 6000 a si i ka hawinu he hin Rs. 3000 veve peng kan liam tawn. A si nain Lockdown ruang ah zeihmanh kan tuah kho ti lo i March thla in inn man kan pek khawh ti lo ruang ah inn ngeitu nih an kan dawi i inn thar ah June 7, 2020 ah khan kan rak lut.

Inn ngeitu zong cu Lockdown lio a si caah kan hngak rih ko uh kan ti hna i an mah sian nak tein kan i thial cu a si. A si nain tuzaan ah khan kan thial tak mi inn ngeitu pa, a nupi le a dang pa pahnih an rak ra i inn man cu an kan hal. Tlawmpal cu kan theithiam rih ko uh kan ti hna. Cu vial ahcun an kan velh hi asi. Keimah zong pa pahnih in ka ban in an kan tlaih i vampang ah an ka huai, cun ka hmai ah an kan bengh chih, cun inn ngeitu nu nih cun thutdanh in a ka cheh, ka fanu zong an bengh chih. Cun ka hawinu zong an velh, an bengh ve, a fale ngakchia te zong an bengh hna, kan inn pawng ngakchia nute zong holh leh piak ding ah kan auh i a mah zong an bengh chih len” tiah a chim.

Zaan a si cang caah Don Bosco le UNHCR rianttuan tu pawl an kal kho ti lo. Police an auh hna nain caan sau an tlangtlak hna lo, thaizing ah report rak tuah te uh tiah an lawi tak colh hna. Kei mah zong hi va tlangtlak hna ding in an ka fial caah ka hawipa Zung Tang (Don Bosco ah holh let rian a ttuan liomi, a tu lio Matu Community ah Vice President a ttuan mi he kan va kal. Cu ahcun Police tu cu an um ti lo i nutung pakhat zong Sizung ah an kal pi cang caah kan tong kho ti lo.

Zaan suimilam 11:45PM tiang an inn ah kan tthu, a tlai cang caah kan rak lawi tak ve hna.
Ka lung a ttha lo ngai, inn man an pek khawh hna lo ahcun thaizing zong ah an buai khawh rih mi hna an si. UNHCR lei he pehtlaihnak cu kan tuah dih cang i zeitin dah an tawlrel lai timi an ka chim rih lo. Thaizing ah UNHCR he zong kan i chawn tthan lai. Hliamhma tu cu an tuar lo, nain nutung pakhat tu hi lungthin lei dam lo a si ruang ah a lau i Sizung ah an kal pi hi asi.

Note: Hi kong hi pehtlai in UNHCR siseh, Police sin zong ah ttuan ding le an sining chim rih ding a si, cun chungkhar lei hmanthlak le an min taktak mi zapi hman mi social media ah thlah kha ka sia a rem deuh rih lo. Pumpak in a herh mi, theih fian le pehtlaih a duh mi sin tu ahcun personal in kan pek cio khawh ko hna. Thlacamnak tu in bawm cio ko hna usih. Kan dirhmun kan thei cio hram uh tiah ka rak tarlangh mi asi.