Aung San Suu Kyi Nih An Tlaih Hlan Mipi Sin A Donghnak A Chim Mi Bia
Myanmar ram Ruahnak petu Daw Aung San Suu Kyi nih an tlaih hlan ah zapi sin biacah a tial! Myanmar ram Ruahnakpetu Daw Aung San Suu Kyi le President U Win Myint tel in NLD upa cheukhat cu February 1 zinglei ah an tlaih hna i Ralkap nih Uknak “Aa-naa” an laak hlan deuh ah Daw Aung San Suu Kyi nih zapi sin ah biacah a tial taak.
Hi biacah a tial mi chung ah Myanmar ram Ralkap nih atu bantuk in thil an tuah than mi hi zapi nih cohlan awk a tha lo. Myanmar ram Democracy lei kan kal cuahmah lio ah ralkap uknak tang ah chiah than a timh mi hi cohlan awk a that lo ca ah zapi nih hi an thil tuah mi cu kan dohkalh hrimhrim a herh tiah biacah a tial. Ref: BBC & Democratic Voice of Chin-DVC
Relchih: Ralkap nih cozah nawlngeihnak an chuhnak kong Min Aung Hlaing nih a fianternak biathanh a tuah: Nihin kan ram uknak kong ah rammi he pehtlai in Ralkap kan dirhmun cu rammi a pakhatnak ti mi kha a hramthawk tein nihin tiang kan dirpi. Rammi nih an hngah mi Party tling Democracy phung cu rammi he i ceihmai le upadi ning in tawlrel ding ti mi ramkheel nunphung he dai le rem tein thlenremhnak kan tuah.
2010 Democracy thimnak siseh, 2015 Democracy thimnak siseh, cun 2012 le 2017 Caan karlak thimnak zong tluang tein kan tuah khawh. Hi thimnak hna kan zoh tik ah buainak ngan um lo in chimtlak lo buainak tlawmpal lawng an um. Cu buainak hna zong cu Thimnak Commission le tuanvo ngeitu hna nih buaibainak um lo in an siamremh khawh. Party tling Democracy kan hman tik ah a fianghlang mi thimnak hi a nunnak a si. A za long i a fianghlang mi thimnak a si lawng ah rammi duhnak kha a langhter khawh lai.
2008 Phunghram Dal 4nak ah “Rammi hna nawlngeihnak cu rammi sin in a ra mi a si i, ram pumpi ah a hmun” tiin aa tial. Rampi nawlngeihnak a tlaitu ding Cozah Ramkomh Hluttaw Ramkulh le Ramthen lutlai vialte hna zong direct in siseh, in direct in siseh rammi nih thim mi an si. Cu thimnak cu a za a lon i a fianghlang mi a si lawng ah rammi duh mi taktak a lang kho lai i, Cozah nawlngeihnak cu rammi sin in a ra mi a si zia a lang lai.
Atu 2020 thimnak cu Thimnak Commission nih an thanh mi cung in kan zohfel tik ah mee ningcang lo in thlak mi nuai hra le sing li le thong sawmriat thong hnih leng a um. Thimnak Commission nih a thanh ning ah mee a pe kho mi nuai 38 an um i, cu chung ah nuai 10 leng mee ningcang lo in pek mi a um kho. Kan chekhlat tik ah mee a pe kho mi i cheu li cheu khat nak tam (25% leng) mee ningcang lo a um kho. Hihi zoh tik ah palh sual mi sawhsawh le a sawhsawh thil a si lo zia rammi zapi nih hmuh khawh a si. Mahtin a langh khawh nakding ah hin Ralkap nih fianghlang tein kan hmuh mi cazin fianternak voi thum kan tuah. Cun thimnak kong ah kan hmuhning langhternak biathanh hi thimnak hlan ah voi hnih thimnak hnu ah voili a zapi voi ruk a phung ning tein kan tuah cang. Ralkap thawngfianhnak zong ramchung ramleng media sawmnga hmai ah tette (data) felfaite he kan langhter bal cang.
Ralkap lutlai dirhmun in Party tling Democracy i a hrampi a si mi thimnak hi a za a long mi le a fianghlang mi thimnak a si a herhnak le a tluangtlam mi ramkheel a si a herhnak kong hna hi thimnak hlan ah atu le tu ka rak chim bal. A za a long mi le a fianghlang mi thimnak a si le si lo cu mee thlak ni, ni khat lawng zoh cun biachahnak tuah khawh a si lai lo. Thimnak hlan, mee thlak ni le thimnak a dih hnu, a tlawmbik hi caan pathum chung ah zalonnak le fianhlannak a um le um lo, cun lunghrinh awk thil a um le um lo, a thianhlim le thianhlim lo kha zohchih le zohfel a hau.
Hi caan pathum chung thil umtu ning zoh tik ah, zalonnak thianhlimnak phung buarnak lungtlinlonak le bia-alnak a um kho mi a si. Cun tutan thimnak kong ah ramkheel party pakul leng nih Cathanh tlaap 26 an chuah i thimnak ah mee ningcang lo in an tuah mi cazin fianternak tuah khawh dih hlan cu, A voithumnak Hluttaw Meeting dinhter rih ding in an rak nawl cang. Cun Thimnak Commission an riantuannak kong he pehtlai in 11-10-2020 ni in 29-1-2021 zanlei tiang peng 99 ah duhnak langhternak voi 124 tiang a chuak.
Ralkap zong nih 2008 Phunghram le a nung lio mi phung hna kha upatnak he a za a long i a fianghlang mi thimnak a si khawhnak ding upadi chuah mi hna kha lonh lo in, 2-11-2020 Thimnak lai ah a cang mi thil sining kha Thimnak Commission nih Phunghram lonh in ca (riantuaning) a phunphun in an chuah mi, a hlankan mee (cutin mee) thlak lio ah upadi he aa tlaak lo in tuah mi hna kha Ramkomh Cozah le Ramkomh Thimnak Commission hna sin ah cathanh peknak siseh, 2-11-2020 ah Tlangcung hriamtlai pawl hna kha thimnak hi a za a long i a fianghlang mi thimnak a si khawh nakding ca ah mahle rammi hna kha tlerh le hronak tuah lo ding le, ramkheel party hna mee pek sawmnak ah dawnhkhanhnak a um lonak ding, tawlrelpiak ding in cathanh kan rak tuah.
31-11-2020 ah thimnak kong ah i alhnialnak fianter ding le a za a long i a fianghlang mi thimnak a si zia rammi nih lunghrinhnak an ngeih lo i an lung a tlin khawh nakding phunghram Dal 74 le 76 ning in cazin (data) pawl zoh le laak khawhnak nawlhalnak hna cathanh kan rak tuah. 10-12-202 ah Commission nih cazin pawl laak le copy tuahnak nawl an kan sianh lo ca ah cu ca (data) hmuh khawh nakding kan hal lio ah rammi pakhat nih mee thlaknak nawl le duhlonak langhternak nawl a ngeih mi ning in kan hal mi a si ca ah nawl pek ding in cathanh zong kan rak tuah.
14-1-2021 ah Ralkap Hluttaw MP pawl hna le ramkheel party pawl in MP pawl 203 hna nih 11-1-2021 ah Phunghram ning in Pyidaungsu Hluttaw Lakhruak auhpiak ding in an nawl i an hnon mi cu Phunghram he aa kalh le kalh lo zohfel ding in cathanh kan chuah. 20-1-2021 ah Ralkap nih thimnak kong ah kan hmuhning le, ningcang lo mee um khawh dawh a si zia kan chuah mi hi a za a long i a fianghlang mi thimnak result kha ruahthur awk um lo tein rammi nih cohlan khawh nakding ca ah a si.
Thimnak Commission nih fianter ding le a za a long i a fianghlang mi thimnak a si zia a langhter khawh ahcun rammi nih an duh mi Democracy kha a lang lai i, cun Ralkap le ramkheel party hna zong nih rammi hna he kan cohlan khawh lai. Ram le rammi hna mithmai kha zoh in Pyidaungsu Hluttaw nih siseh, Rampi cozah nih siseh Thimnak Commission nih siseh, a lam kawl in an hmuhning cathanh chuah ding hna kha kan rak tuah mi a si. Ralkap nih hi cathanh vialte kan tuah mi hi fianter ding in Ramkomh Cozah nih Amyothar Kakuaizi neh Lungchungzi Council Meeting auhpiak ding in kan hal hna tiah a chim.
Ralkap nih cathanh kan tuah mi hi upadi he aa tlaak ning in thimnak he direct in aa pehtlai mi Thimnak Commission kha fianternak tuah ding in a dotkhatnak ah kan rak chimh. Asinain Thimnak Commission nih fianternak tuah cu a duh lo ca ah Pyidaungsu Hluttaw nih fianternak tuahpiak ding in kan nawl than hna. Pyidaungsu Hluttaw nih upadi ning in kan hal mi Pyidaungsu Hluttaw Lakhruak Meeting auhpiak ding an duh than lo ca ah nihin thil umtu ningcang hna kha Ramkomh Cozah Pyidaungsu Hluttaw Pyidaungsu Thimnak Commission pakhat khat kha a lam le ningcang hawl in fianhnak tuah ding kan rak hal hna. Asinain cu vialte kan hal mi hna cu an kan leh duh lo tik ah, Amyothar Kakuaizi neh Lungchungzi Council ah biapi in tuanvo a ngei mi: President nih hruai mi Civil lei le Ralkap lei dihlak ai awhtu Amyothar Kakuaizi neh Lungchungzi Council Meeting kan auh i, i tonnak le i ceihmainak tuah ding in kan chimh hna.
Ralkap nih phung le upadi ning in a dot dot in kan tuah. Ralkap nih 2008 Phunghrampi Dal 4 ning in “Rampi nawlngeihnak cu rammi hna sin in a ra mi a si i, Dal 6 (A) le Dal 7 hna ning in a dik i sikan a tling mi Democracy Party tling Democracy phung a thancho khawh nakding siseh Dal 6 (F) ning in Rampi i miphun ramkheel hruainak ah Ralkap i tel in tuan khawh nakding kha felfai tein kan zulh.
2020 Thimnak in a chuak mi mee ningcang lo a um kho mi mee cazin nuai 10, singli thong sawmriat thong hnih le za le hleiruk (Nuai hra le sing li renglo) hi tuanvo ngeitu a dotdot nih fianternak tuah duh lo in Hluttaw a dotdot meeting auh in Cozah dirh (form) an timh mi cu 2008 Phunghrampi Dal 40 (C) le Dal 417 ning in Rampi uknak nawl kha hramhram in laak an timh bia a si” tiah fianternak tuahpah in a chim.
Cu hnu ah Ramipi Caan Karlak President ( U Myin Shwe) nih Ralkap Lutlai (Min Aung Hlaing) nih a chim mi kong he pehtlai in a hmuhning a chim. 2008 Phunghram Dal 417 ning in Rampumpi cu Lakhruak thil (nawlngeihnak) thanh in Dal 418 (a) ning in Rampi upadi ah Uknak le Biaceihnak lei nawlngeihnak hna cu Ralkap Lutlai sin ah a peknak kong a chim. Cu hnu ah Ralkap nih 2008 Phunghram cu upat le zul in Rampi i rian le tuanvo cu Caan Karlak President nih tuanvo pek ning in nihin thawk in tuanvo ka laak tiah a chim. Rampi rian kan tuan tik ah 2008 Phunghram le hman lio mi phung ning in ka tuan lai i ka lonh lai lo. Cun a dik i sikan a tling mi Party tling Democracy phung cu dikfel tein ka ser lai. Cun Caan Karlak ca ah phung chuah mi ning in rian lim a si ahcun a dikfel mi Ram pumpi thimnak kha kan tuahpiak hna lai i, thimnak ah teinak a hmu mi party kha Rampi tuanvo ka pek te lai” tiah a chim. Cu hnu ah Ralkap Lutlai Min Aung Hlaing nih 2021 February 1 ah a tanglei bantuk in Biathanh a tuah.
1. 2020 November 8 ah tuah mi thimnak ah a biapi bik a si mi mee cazin hna cu faktuk in i dannak a um mi kha Pyidaungsu Commission nih fianternak tuah an duh lo. Pyidaungsu Hluttaw Laakhruak auh in fianternak tuah ding in kan hal hna nain an tuah duh lo. President kha Lungchungzi Council auh in fianternak tuah ding voi hnih kan chimh nain a duh lo. 2. Pyidaungsu Commission kha a thar in form than i mee cazin zohfelnak tuah ding le tuah awk tuah ding pawl upadi he aa tlaak in tuah ding. 3. Atu ah kan ton cuahmah mi Covid tlaangrai runvennak hi felfai le biatak tein ka tuah lai. 4. Covid tlangrai ruang ah a tla mi sipuazi rian pawl hna kha a ran khawh chung in ka tlopbul lai.
5. Rampumpi zungzal remdaihnak hmuh khawh nakding ah rampumpi kahngolnak lungtlinnak cahreen ning in a si khawh chung in tuanchuah kaa zuam lai. 6. Caan Karlak uknak nawl phung chuah mi ning in rian ka lim ahcun a zalong i a fianghlang mi Party tling Democracy thimnak kan tuah lai i teinak a hmu mi party kha Democra phung ning in tuanvo pek khawh nakding pehzulh in ka tawlrel lai” tiah a thanh. Ref: MWD TV. Credit: The Hakha Times