2020 Kawlram Thimnak: Chin Party Maw A Dang Party? A Tling Kho Taktak Rel Ta Ve Hrimhrim

Hmuhning

Thimfung thlaknak nawl (voting right) timi hi democracy phunglam nih a kan pekmi covo lakah a sunglawi bikmi pakhat asi. Thimfung sanh khawhnak dingah sifak le mirum, muidawh le muichia, cathiam le thiamlo, pum tlamtling le pumtlamtlinglo timi thlei dannak a um lo. Kawlram Phunghrampi (constitution) ningin kum 18 a tling cangmi le Kawl rammi sinak tlamtling tein a ngei mi paohpoah (Article 392 chung telh lomi poah) nih zalong tein thimfung peknak nawl kan ngei dih. Kum 5 danah voi 1 te lawnglawng (by-election telh loin) thimfung thlak a ngah caah za tuakin kum 70 tiang a nungmi minung pakhat nih a chan chungah voi 11 lawnglawng thimfung sanhnak nawl kan ngei. Kum upa deuh ca ah cun thimfung thlaknak nawl an ngeihmi covo tampi hmanh a tang ti lo.

Kan sanhmi thimfung pakhatte nih ram a ser khawh bantuk in ram zong a hrawh kho ve fawn. Khel dangin kan chim ahcun miphun raldohnak caah pumpak pakhat cio nih kan ngeih chunhmi meithal kuan (bullet) bantuk khi asi. Hi kan ngeih chunhmi thimfung sanhnak nawlco hi chansau a hmunmi ram sernak caah maw kan hman hna lai asiloah pumpak le chungkhat siṭhatnak le hlawhtlinnak menmen ah dah kan hmang hna lai timi hi ruah ngaingai kan hung hau. Khua tuaktan khawhnak a ngaimi patling nutling pakhat nih cun fakpi khuaruat bu tein le sullam ngei tein kan ngeihmi thimfung sanhnak nawl covo (voting right) hi kan hman ding kha asi. Cu ruangah “vote” timi hi a sunlawi lawng siloin ramsernak caah a baipi ngaingai ko kan ti lengmang nak cu a si.

Tukum 2020 ah Kawlram hruaitu thimnak (General Election) a um lai i, nikhat hnu nikhat kan hun nai chin lengmang. Hi a ralaimi Kawlram thimnak ah zeibantuk political party dah kan thimfung kan pek ah a ṭha lai? Hihi a biapi ngaingaimi le a ngan ngaingaimi biahalnak (question) a hun si. Chinram lawngah siloin Kawlram hmun kip zongah biahalnak an ngeih ciomi asi men ko lai. Chin miphun nih zei party le candidate dah kan thimfung kan pek hna lai timi kongah ka ruahnak tlawmpal a tanglei ah hun langhter ve hnik ka duh.

2020 Kawlram thimnak ah zei party kuangah dah kan thimfung kan sanh lai? Chin Party (tlangcungmi party) nih thimnak an icuhnak hmun poahpoah ahcun Chin miphun paohpoah nihcun Chin Party (tlangcungmi party) an kuang thengah thimfung sanh ding asi tiah ka ruah. Zeiruangah NLD le USDP bantuk ah siloin Chin Party kuang theng ahcun thimfung kan sanh hna lai timi a ruang tampi lakah a biapi ngaimi cu a tanglei ruangah asi.

𝗖𝗵𝗶𝗻 𝗣𝗮𝗿𝘁𝘆 𝗰𝘂 𝗖𝗵𝗶𝗻 𝗺𝗶𝗽𝗵𝘂𝗻 𝗵𝗲 𝗮𝗮 𝘁𝗹𝗮𝗸𝗺𝗶 𝗿𝗮𝗺 𝗽𝗼𝗹𝗶𝗰𝘆 𝘀𝗲𝗿𝗻𝗮𝗸 𝗻𝗮𝘄𝗹 𝗮 𝗸𝘂𝘁𝗮𝗵 𝗮 𝘂𝗺 𝗰𝗮𝗮𝗵 𝗮𝘀𝗶: Chin Party nihcun ṭhanchonak, miphun zalonnak, ram le vawilei zohkhennak tbk caah policy a ser tikah Chinram le Chin miphun hmai zohin a ser. Rian an ṭuan tik zongah Chin miphun le Chinram caah i hmaithlak in rian an ṭuan. NLD le USDP nih cun Chin Party tlukin Chin miphun le Chinram caah zuamnak, siaherhnak le i hmaithlaknak an ngei kho lo. Tahchunnak ah: NLD le USDP nih cintlaknak (agriculture) lei he pehtlai in policy an ser tikah Kawlrawn (Ayeyarwady, Magway, Sagiang regions tbk) he aa tlak deuh miin cintlaknak policy an ser. Chinram he aa tlakin policy an ser lo i, zeitikhmanh ah an rak ser bal fawn hna lo. Ralkap Acozah chanin cucu an rak hman zungzal tawn cangmi policy a rak si. Tlangcung miphun hmunram le Chinram tbk he aa tlakin ṭhanchonak policy an rak ser bal lo. Nihin ah a sifakbik ram kan si zungzalnak a ruang pakhat cu mah ruangaah hin asi.

𝗡𝗟𝗗 𝗹𝗲 𝗨𝗦𝗗𝗣 𝗺𝗶𝗻𝗶𝗻 𝘁𝗵𝗶𝗺𝗻𝗮𝗸 𝗮 𝗹𝘂𝘁𝗺𝗶 𝗖𝗵𝗶𝗻𝗺𝗶 𝗻𝗶𝗵 𝗰𝘂𝗻 𝗽𝗮𝗿𝘁𝘆 𝗽𝗼𝗹𝗶𝗰𝘆 𝗸𝗵𝗮 𝗖𝗵𝗶𝗻𝗿𝗮𝗺 𝗺𝗶𝘁𝗵𝗺𝗮𝗶 𝘇𝗼𝗵𝗶𝗻 𝘁𝗵𝗹𝗲𝗻𝗻𝗮𝗸 𝗹𝗲 𝗿𝗲𝗺𝗵𝗻𝗮𝗸 𝗻𝗮𝘄𝗹 𝗮𝗻 𝗻𝗴𝗲𝗶𝗵 𝗹𝗼 𝗰𝗮𝗮𝗵 𝗮𝘀𝗶: Micheu nih NLD le USDP chung a ummi zong cu Chin miphun thotho an si ve ko i ram an daw ve ko cu ta tiah an ti tawn. Cucu a dikmi asi ko. NLD le USDP minin thimnak chung a lutmi zong Chinmi an si ve ko caah Chin miphun le Chinram cu an dawt ve hrim ko lai zumh a um. Sihmanhsehlaw a poi ngaingai nak cu NLD le USDP minin thimnak aa cuhmi pawl nihcun an party policy kha Chin miphun le Chinram mithmai zohin thlennak, chapnak le remhnak nawl an ngei ti hna lo. Party a surlutlai pawl cu cunglei ummi Kawlmi lawngte an si caah Kawl miphun hmai zohin party policy kha an ser zungzal. Cu ningin NLD le USDP chung ummi Chinmi zong nih cun pel lo tein zulh an hau. Cucu NLD le USDP minin thimnak aa cuhmi le Chin party minin thimnak aa lutmi hna an i dan ngaingai nak pakhat cu asi.

𝗡𝗟𝗗 𝗹𝗲 𝗨𝗦𝗗𝗣 𝗺𝗶𝗻𝗶𝗻 𝘁𝗵𝗶𝗺𝗻𝗮𝗸 𝗮 𝗹𝘂𝘁𝗺𝗶 𝗰𝘂 𝗺𝗶𝗸𝗵𝘂𝗮𝗹 𝗻𝗶𝗵 𝗳𝗶𝗮𝗹𝗰𝗵𝗼𝗺 𝗶𝗻 𝗿𝗶𝗮𝗻 𝗮𝗻 𝘁̣𝘂𝗮𝗻 𝗹𝗮𝗶 𝗰𝗮𝗮𝗵 𝗮𝘀𝗶: NLD le USDP minin thimnak aa cuhmi kuangah thimfung sanh hi a poi tuk hme maw tiah biahalnak a um kho rihmi asi. NLD le USDP party chungin thimnak a lutmi cu Chinmi kek le na khua le nan rammi an si hmanhah miphun dang le mikhual nih fialchom in rian a hun ṭuan dingmi khi an si. Ram le miphun cu an dawt ko lai. Asinain, cu ram le miphun an dawtnak le zawnruannak hmangin rian a ṭuan kho ding kha an si ti lo. An mah nawl siloin an hnulei le cungleiin hritleih bangin a tlaitu hna nih ṭhu tiah a ṭhut, dir tiah a dirtertu hna rian fialmi ningin a hun ṭuan dingmi menmen (puppet) khi an si. Cu hna mee kuangah thimfung sanh cu ram a ṭhat hlan chung poahpoah cu Chin miphun caah cun ralrin a hau ngaingai mi kha a hun si.

• 𝗖𝗵𝗶𝗻 𝗣𝗮𝗿𝘁𝘆 𝗻𝗶𝗵 𝗮 𝘁𝗲𝗶 𝗮𝗵 𝗰𝘂𝗻 𝗖𝗵𝗶𝗻 𝗦𝘁𝗮𝘁𝗲 𝗖𝗼𝘇𝗮𝗵 𝗮𝗻 𝗸𝗵𝗮𝗹𝗵 𝗸𝗵𝗮𝘄𝗵 𝗹𝗮𝗶, 𝗖𝗵𝗶𝗻𝗿𝗮𝗺 𝗺𝗶𝘁𝗵𝗺𝗮𝗶 𝘇𝗼𝗵𝗶𝗻 𝗽𝗵𝘂𝗻𝗴𝗹𝗮𝗺 𝗮𝗻 𝘀𝗲𝗿 𝗸𝗵𝗮𝘄𝗵 𝗹𝗮𝗶 𝗰𝗮𝗮𝗵 𝗮𝘀𝗶: Micheu nih Chin party cu Chin State cozah zong an ser khawh tung lai lo, an ti tawn. Chin party nih ramkulh Acozah an ser in uknak nawl (executive branch) hi an tlaih khawh ding cu saduhthah ciomi asi. Chin party nih Acozah an tlaih khawh te ko lai timi ruahchannak zong tampi ka ngei. Nain cozah an va ser khawh lo sual hmanhah rianan ṭuan khawhmi a tam ngaingai. Chin ramkulh State Hluttaw anmah kut chung ah a um kho lai. Chin nunphung le Chinram mithmai he aa tlakin phunglam upadi an ser lai, an remh, an chap, a ṭha lomi hrawhnak nawl an ngei lai. NLD asiloah USDP nih Chin State cozah an va tlaih sual hmanhah Hluttaw nawlngeihnak hmangin an rianṭuannak an khalh khawh lai, an check khawh lai, cozah dinfellonak (corruption) le ningcang loin rian ṭuannak a um ahcun an checkhlat khawh lai. Chin party mee kuangah kan sanh lo ahcun cu vialte Chinram le Chin miphun caah a ṭha dingmi cu a sung kho mi kha kan si.

𝗖𝗵𝗶𝗻 𝗣𝗮𝗿𝘁𝘆 𝘁𝗵𝗶𝗺𝗳𝘂𝗻𝗴 𝗽𝗲𝗸 𝗰𝘂 𝗧𝗹𝗮𝗻𝗴𝗰𝘂𝗻𝗴𝗺𝗶 𝗽𝗮𝗿𝘁𝘆 𝗻𝗶𝗵 𝗳𝗲𝗱𝗲𝗿𝗮𝗹 𝗽𝗵𝘂𝗻𝗴𝗶𝗻 𝗿𝗮𝗺 𝘀𝗲𝗿𝘀𝗶𝗮𝗺 𝗮𝗻 𝗶𝘇𝘂𝗮𝗺𝗻𝗮𝗸 𝗮𝗵 𝗯𝗮𝘄𝗺𝗵𝗰𝗵𝗮𝗻𝗵 𝗹𝗲 𝘁𝗮𝗻𝗽𝗶 𝗮𝘀𝗶: Kum 70 renglo Kawlmi Cozah uknak tangah kan um cang. Nihintiang tlangcungmi nih kan khua, kan ram, kan vawlei kongkau ah nawl ngeihnak tlamtling in kan ngei bal rih hna lo. Kawlrawn le Kawlmi he tahchunh ahcun a sifakbik, a derbik, a ṭhangcho lobik kan si. Kawl Acozah uknak phunphun tangah a chiatnak lei kamin a bikbik lawngte dirhmun ah kan um. Tlangcung miphun party an mee kuangah thimfung kan sanhmi ruangah hi hleiin sungh ding hi kan ngei ti maw? Chin party thimfung pek cu Tlangcungmi party thimfung pek asi. Tlangcungmi party thimfung pek cu Tlangcung miphun nih federal ramkomh sernak dingmi rian ṭuannak kut thazaang kan cahter le ṭhawnter khi asi. Cu ruangah Chin party thimfung pek timi cu Federal phung kan duhning langhternak phunkhat zong asi lengah federal phungin ram sersiam kan ni zuamnak caah zeimawzat tal bawmchantu zong khi a si lai.

𝘾𝙖𝙩𝙩𝙞𝙖𝙡𝙩𝙪: 𝙍𝙪𝙖𝙡 𝙇𝙞𝙖𝙣 𝙏𝙝𝙖𝙣𝙜

Leave a Reply